انتشار کتاب دانشگاه بیرجند و دفاع مقدس

به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، جلد اول کتاب دانشگاه بیرجند و دفاع مقدس به همت ‏دکتر محمدحسین قریشی و دکتر بهارک ولی‌نیا گردآوری، بازنویسی و تدوین شد و در پاییز 1399 توسط انتشارات ‏صبح امروز منتشر گردید.‏
دکتر قریشی، عضو هیأت علمی پیشکسوت دانشگاه بیرجند و مجری طرح کتاب دانشگاه بیرجند و دفاع مقدس ‏در مصاحبه اختصاصی با روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، گفت: کتاب دانشگاه بیرجند و دفاع مقدس ‏به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه بیرجند منتشر شد. این کتاب در 391 صفحه دارای دو  فصل ‏شهدای دانشگاه بیرجند و گفتگو با ایثارگران دانشگاه است.‏
در ادامه شما را به این مصاحبه دعوت می‌نماییم؛ ‏
ـ جناب دکتر قریشی لطفا خودتان را معرفی نمایید؟
با عرض سلام خدمت جناب‌عالی و جامعه فرهیخته دانشگاهی، اینجانب سیدمحمدحسین قریشی، دانشیار ‏زبان‌شناسی و عضو هیأت علمی گروه زبان انگلیسی دانشگاه بیرجند در سال 1395 به کسوت بازنشستگی نائل ‏آمدم.‏
ـ  در مورد پیشینه‌ی تدوین کتاب توضیح فرمایید؟
سال 1393 به عنوان معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه منصوب شدم؛ از آنجایی که همزمان با تأسیس استودیو ‏در معاونت فرهنگی کار ثبت خدمات ایثارگران آغاز شده بود لذا در اولین گام تجهیزات این استودیو تکمیل شد. ‏انجام مصاحبه‌ها از سوی آقای حسینایی که از اداره کل حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس مأموریت یافته بودند ‏بالغ بر یکسال بطول انجامید و در مرحله بعد پیاده‌سازی متن گفتگوها بود. البته کمیته‌ای مسئول پیگیری و ‏نظارت بود که ماهانه جلسات برگزار می‌شد که پس از پیاده‌سازی مطالب و ویرایش اولیه، اینجانب به‌عنوان ‏مسئول تدوین کتاب توسط این کمیته برگزیده شدم، خوشبختانه دیگر بازنشست شدم و فرصت خوبی بود تا ‏نسبت به انسان‌هایی که در زمان جنگ تحمیلی با ایمان و اخلاص مردانه در برابر دشمن ایستاند و شهید و جانباز ‏و ایثارگر شدند ادای دین کنم. ابتدا گمان کردم کار تدوین زمان نخواهد برد متون را که خواندم مشکلات فراوانی ‏آشکار شد اولین مشکل زبان شکسته متن گفتگوها بود از آنجا که زمان طولانی از جنگ گذشته بود بیان ‏خاطرات و تاریخ‌های مطرح شده و محل انجام عملیات و ... دقیق نبود و حتی اشتباه وجود داشت. به ناچار متن را ‏بازنویسی کردم در این بازنویسی مجبور به پژوهش شدم که برای مثال عملیات والفجر 5 در چه زمان و منطقه‌ای ‏انجام شده است و نتیجه عملیات چه بوده است. این کار زمان زیادی برد. از مجموع گفتگوهای انجام شده 41 ‏مورد به من تحویل شد که بازنویسی و تدوین هرگفتگو ساعت‌های متمادی وقت می‌گرفت، تاجایی که با کمبود ‏وقت مواجه شد. دراینجا ضرورت دارد از سرکار خانم دکتر بهارک ولی‌نیا که تجربه خوبی در این زمینه داشتند و ‏در بازنویسی بخش‌هایی از کتاب کمک نمودند تشکر نمایم. ایشان با زحمت فراوان بخش‌های زیادی از بازنویسی ‏متون را به انجام رساندند. این کتاب اثری بود که به بازنویسی، پژوهش و تدوین نیاز داشت و این موضوع زمان ‏زیادی برد تا مشکلات پیدا شوند و اصلاحات انجام شود. در بخش بعدی ویرایش موضوعی بود که از جناب ‏سرهنگ بینوایی مطلع دفاع مقدس خواهش کردم تا کار ویرایش موضوعی را برعهده گیرند. تأمین بودجه چاپ ‏مسأله دیگری بود که با مساعدت دکتر نجفی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه و همیاری شورای انتشارات به ‏انجام رسید.‏
ـ جناب دکتر در مورد فصل شهدای دانشگاه و جمع آوری اطلاعات زندگینامه شهدای دانشگاه ‏بیرجند بفرمایید:‏
جمع آوری اطلاعات برای زندگینامه شهدای دانشگاه نیز دارای مشکلاتی بود. برای تدوین زندگی شهید حسن ‏ملک احمدی با بنیاد شهید شاهرود مکاتبه شد ولی پاسخی دریافت نشد تا اینکه آقای کریم‌زاده یکی از همزمان ‏این شهید را پیدا کردند و توانستیم زندگی نامه شهید را تنظیم کنیم. شهید چراغچی مسجدی از فرماندهان دفاع ‏مقدس و دانشجوی دانشگاه بیرجند بودند که از مشهد اعزام شدند لذا هیچ کجا نامی از ایشان نیامده بود. مشکل ‏دیگر نبود اطلاعات کافی درخصوص اتاق جنگ دانشگاه بود که بدلیل جابجایی‌های مکرر، فهرستی از ایثارگران ‏اعزامی به جبهه وجود نداشت لذا با آقای مهدی رضایی از ایثارگران پیشکسوت دانشگاه صحبت شد و تا جایی ‏که حافظه ایشان یاری می‌کرد، اسامی بعضی از افراد ذکر شد، البته می‌دانم یک سوم دانشجویان و دانشگاهیان ‏مجتمع آموزش عالی بیرجند به جبهه اعزام شدند ولی متأسفانه در هیچ کجا فهرستی از ایشان نیافتم. اسامی ‏موجود در فهرست پایانی کتاب هم بر مبنای اطلاعات کارگزینی دانشگاه و ایثارگرانی که به خدمت در دانشگاه ‏مشغول هستند جمع آوری شده است.‏
ـ براین اساس آیا اسامی افرادی که جا افتاده است در جلد دوم خواهد آمد؟
قطعاً، پیشتر گفتم فهرستی پیدا نشد و ملاک فهرست کارگزینی بود. البته ایثارگرانی هم هستند که سوابقشان را ‏کارگزینی ندارد و معتقدند که کار برای خدا بوده است، لذا در تدوین جلد دوم ضرورت دارد شناسایی میدانی و ‏دقیقی از تمامی ایثارگران انجام و فهرست اصلاح شود.‏
ـ جناب دکتر چرا جلد اول و اینکه تمام مصاحبه‌ها و مطالب در یک جلد نیامد؟
از آنجا که مصاحبه‌ها تکمیل نشد و در زمان تدوین 41 مورد گفتگو پیاده‌سازی شده بود و مابقی به اینجانب ‏تحویل نشد لذا با نظر کمیته‌ی تدوین مقرر شد این کتاب در دو جلد منتشر شود که امیدوارم بزودی کار تدوین ‏جلد دوم به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آغاز شود.‏
ـ مشکلات دیگری هم داشتید؟ ‏
بله، بخش‌ مهمی از کتاب تاریخ شفاهی است. تدوین تاریخ شفاهی شیوه‌های خاص خود را می‌طلبد که مصاحبه ‏گر باید متخصص و مطلع از دفاع مقدس باشد. آن موقع ما تجربه زیادی نداشتیم ضمن کار تجربه‌های ‏ارزشمندی حاصل شد که می‌تواند برای تدوین جلد دوم بکار گرفته شود.‏
ـ نقش دانشگاهیان در دفاع مقدس را چگونه می‌بینید؟
‏31 شهریور 1359 که جنگ تحمیلی آغاز شد سیل مردم داوطلب به جبهه‌ها اعزام شدند از پیر و جوان و نوجوان، ‏کارمند و کاسب از همه اقشار بودند بدنه‌ی دانشگاه نیز از جامعه جدا نبود در مقدمه‌ی کتاب و در تاریخچه اتاق ‏جنگ توضیح دادم که یک سوم دانشگاهیان دانشگاه بیرجند عازم جبهه شدند. آنهایی هم که ماندند خدمت ‏پشتیبانی انجام می‌دادند. در جبهه هم علاوه بر نبرد در برابر دشمن در کارهای علمی و پژوهشی مربوط به تعمیر ‏و ساخت سلاح و بیسیم و دیگر امور مشارکت داشتند.‏
ـ نقش ایثارگران در جامعه و دانشگاه پس از جنگ چگونه ارزیابی می‌شود؟
ایثارگران پس از اتمام جنگ با همان روحیه عرصه کار، تولید و آموزش کشور برگشتند، دانشگاهیان و سایر ‏ایثارگرانی که جذب دانشگاه شدند و بخش مهمی از بدنه‌ی دانشگاه را تشکیل می‌دهند با همیاری و همکاری ‏بقیه جامعه‌ی دانشگاهی، مجتمع آموزش عالی آن روز را به دانشگاه بزرگ بیرجند، نگین آموزش عالی شرق ‏کشور تبدیل کردند.‏
ـ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان در انتشار این کتاب چه نقشی داشت؟
بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، متولی اصلی آثار مکتوب و غیر مکتوب مرتبط با دفاع مقدس در ‏استان است. بدیهی است که در اینکار هم باید با همکاری و مساعدت آنها انجام می‌شد. لذا انجام گفتگو و ‏پیاده‌سازی آن برعهده آنها بود.‏
ـ در پایان اگر توضیح دیگری لازم است بفرمائید؟
در پایان لازم است از مساعدت و همکاری همه همکاران دانشگاهی و بنیاد حفظ آثار تشکر و قدردانی نمایم. ‏مجدداً از آقای دکتر خامسان، رئیس محترم دانشگاه به دلیل حمایت همه جانبه و از معاونت فرهنگی و اجتماعی ‏دانشگاه، معاونت پژوهش و فناوری و سرکار خانم دکتر ولی‌نیا هم سپاسگزارم. خدا را شاکرم که توفیق خدمت به ‏عزیزانی داد که با عشق و ایثار قدم در راه دفاع کشور گذاشتند. البته ضمن تدوین این کتاب بارها با خودم گفتم ‏ایکاش این کتاب سال‌ها پیش تدوین شده بود تا همکاران را می‌شناختیم، انسانهایی که بی‌آنکه مطرح شوند ‏خالصانه کار کردند و به کسوت بازنشستگی نائل آمدند.‏
وسخن آخر؛ برای تمامی ایثارگران آرزوی سلامتی و توفیق خدمت دارم، آنچه جامعه امروز ما بدان نیاز دارد الگو ‏است، الگوهایی که در نسل جوان و نوجوان تأثیرگذار باشند. جامعه دانشگاهی، در همه جوامع نقش پیشتاز در ‏الگو سازی دارد. امید است همگان با همان اخلاص در خدمت جامعه و پیشبرد اهداف علمی و پژوهشی و ‏آموزشی دانشگاه اهتمام ویژه داشته باشیم و الگوهای خوبی برای فرزندان ایران باشیم. در پایان از خانم مریم ‏حیدری، ویراستار و مدیر انتشارات صبح امروز بیرجند سپاسگزارم. بار دیگر از همه کسانی که مساعدت کردند تا ‏این اثر به زیور طبع آراسته گردد ممنونم. خداوند همه را جزای خیر عطا فرماید. ان شاء ا...‏
شایان ذکر است؛ کتاب دانشگاه بیرجند و دفاع مقدس در چاپ اول به تیراژ 500 نسخه منتشر شد و در مراسم ‏تجلیل از ایثارگران دانشگاه بیرجند از این کتاب رونمایی به عمل آمد.‏
مقدمه‌ی دکتر احمد خاسمان، رئیس دانشگاه بیرجند، یادداشت دکتر غلامرضا زمانی، رزمنده دفاع مقدس و استاد ‏دانشگاه بیرجند، مقدمه‌ی معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه و مقدمه‌ی دکتر محمدحسین قریشی و تاریخچه ‏ستاد جنگ دانشگاه در بخش ابتدایی این کتاب آمده است.‏
فهرست رزمندگانی که از دانشگاه بیرجند به جبهه اعزام شدند و فهرست اعضای هیأت علمی و کارکنان دانشگاه ‏بخش پایانی این کتاب را شکل می‌دهد.‏