آموزش، رکن اصلی توسعه جامعه است: اهتمام معاونت آموزشی و تحصیلات دانشگاه، مدیریت‌ها و حوزه‌های تابعه آن، ارتقا و بهبود شاخص‌های کیفی آموزش به عنوان  یک کارکرد مهم دانشگاه است. کارکردی که نیازمند همراهی، عزم و خرد جمعی به منظور نیل به اهداف است. کوشش در جهت ارتقای کیفیت مستمر آموزش، جذب و توانمند‌سازی هیأت علمی، توسعه دوره‌های آموزش آزاد و مجازی، شناسایی و حفظ استعدادهای درخشان، توسعه رشته‌ها، به روز رسانی سرفصل‌ها، اشتغال و ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای دانشجویان، حفظ و ارتقای جایگاه  علمی و آموزشی دانشگاه در بعد ملی و بین‌المللی، بخشی از اهداف پیش رو است. با اتکال به خداوند منان، امید آن است که در پرتو اهتمام و تلاش  همیشگی خانواده دانشگاه بیرجند، ارائه نظر و پیشنهادهای سازنده، شاهد ارتقا و پویایی دانشگاه باشیم.

معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه بیرجند در راستای اهداف فرهنگی و اجتماعی دانشگاه، همت خود را معطوف به ساختن بستری برای پاسخ­گویی به نیازهای فرهنگی، مذهبی، هنری و اجتماعی دانشجویان گرانقدر، اساتید ارجمند و کارکنان شریف نموده و تلاش می‌­نماید بر اساس ضرورت ارتقاء و توسعه علمی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی در دانشگاه فعالیت کند.
مهمترین بخش­‌های فعال در حوزه فرهنگی و اجتماعی دانشگاه عبارتند از: انجمن­‌های علمی/ کانـون‌­های فرهنگی، هنـری، اجتماعی و مذهبـی/ تشکل­‌های اسلامی/ شورای فرهنگی خوابگاه‌ها و گروه مطالعات و برنامه‌­ریزی اجتماعی.
از دیگر فعالیت‌­های این معاونت می‌­توان به برگزاری کرسی­‌های آزاداندیشی، همایش‌­ها، جشن‌­های ملی و مذهبی، مراسم دانش­‌آموختگی، جشنواره‌­های رویش و حرکت، جشنواره­‌های قرآن و عترت دانشجویی، برپایی نمایشگاه‌­ها، اردوهای علمی، تفریحی و زیارتی، ارائه مجوز و انتشار نشریات دانشجویی و دانشگاهی و ... اشاره کرد.