رونمایی از نشریه پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی دانشگاه بیرجند

به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، نشست بزرگداشت روز شعر و ادبیات آیینی و محتشم کاشانی به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی و با همکاری گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم باسخنرانی دکتر محمد بهنام فر و دکتر سیدمهدی رحیمی اعضای هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند و دکتر غلامحسین‌زاده، رئیس انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی برگزار شد. در این نشست که با حضور اساتید، کارمندان، دانشجویان و هنرمندان برگزار گردید؛ دکتر فرزانه‌پور، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه گفت: برگزاری این نشست و رونمایی از پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی، برای فراهم آوردن بستر مناسب برای فعالیت‌های علمی و پژوهشی صورت گرفته است.
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه ابراز امیدواری کرد: مطالب این جلسه بر بینش و درک ما در رابطه با محرم، ادبیات آیینی و شخصیت محتشم کاشانی بیفزاید . 
همچنین دکتر محمد بهنام‌فر، استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه به بیان مؤلفه‌ها و معیارهای تعیین ادبیات آیینی از جمله معنی واژه آیین پرداخت و بیان کرد: آیین به معنای راه و رسوم، روش و سنت می‌باشد و در اصطلاح ادبی آیین به معنای دین و منحصراً دین اسلام است و در دین اسلام و در مذهب تشیع به اشعاری آیین می‌گفتند که در مدح و مرثیه ائمه اطهار(ع) و پیامبر اکرم(ص) باشد، و به طور مشخص امام حسین(ع) و واقعه کربلا به عنوان عظیم‌ترین رخداد در تاریخ اسلام است. 
ایشان همچنین به این سخن از امام حسین (ع) "إن کانَ دین مُحَمَّداً لَمْ یَستَقِم الَّا بِقَتلی فَیاسُیُوف خُذینی"  اشاره کرد و افزود: این سخن پیامبر اکرم(ص) که "حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَیْنٍ " رمزگشایی می‌کند که حسین از من است و ادامه دهنده راه من است و من نیز از حسینم چون زمانی که دین من دارد به انحراف کشیده می‌شود با قیام فرزانه و جانانه خود این درخت کج را دوباره راست نموده و با خون خود و یارانش درخت اسلام سیراب می‌شود.
وی بیان کرد: فلسفه قیام امام حسین(ع) را باید از سخنان خود ایشان یافت از جمله  «لکم فِیَّ اسوة»، یعنی ما فلسفه قیام ایشان را بفهمیم و این کار برای ما در جامعه اسلامی الگو شود . 
وی در ادامه افزود: امام حسین (ع) را نه تنها مسلمانان بلکه تمام آزادگان عالم، به عنوان یک مرد بزرگ تحسین می‌کنند و آن به دلیل روحیه آزادگی و آزادی‌خواهی و امر به معروف و نهی از منکر است که امام حسین(ع) به آن تأکید داشت.
دکتر بهنام‌فرد به تحول شعر آیینی در سه دهه اخیر اشاره کرد و گفت: نقطه عطف تحول در شعر آیینی جلسه شعرای آیینی با مقام معظم رهبری و پیشنهاد ایشان مبنی بر محدود نکردن شعر آیینی به مدح و مرثیه، و احتساب آثار عرفانی و تمام اشعاری که مرتبط با ترویج معارف دینی اند، به عنوان شعر آیینی است.
ایشان در ادامه بیان کرد: چون شعر انقلاب با اشعار دینی پیوند تنگاتنگی دارد؛ شعر انقلاب از مصادیق شعر آیینی است و شعرای جنگ تحمیلی نیز از کربلا و شعر آیینی تأثیر گرفته بودند، بنابراین اشعار دفاع مقدس و جنگ تحمیلی، از شاخه‌های ادبیات و اشعار آیینی است. 
در این نشست دکتر غلامحسین‌زاده، رئیس انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی در پیامی تصویری به وظایف متعدد دانشگاه اشاره کرد و بیان داشت: بخشی از وظایف دانشگاه مربوط به آموزش و تربیت دانشجو است و از دیگر فعالیت‌های دانشگاهی، تولید علم و انتشار آن است؛ مجله فرهنگ و ادبیات آیینی نیز در رابطه با همین هدف تأسیس شده است به خصوص اینکه در بین موضوعات مختلف در حوزه زبان و ادبیات فارسی، ادبیات آیینی کمتر مورد توجه تحقیقات آکادمیک به صورت اختصاصی بوده است، بنابراین اکنون فرصتی فراهم شده که مطالب مربوط به این حوزه به صورت تخصصی‌تر داوری و منتشر شوند. 
وی به علت و چرایی ایجاد این آیین‌ها و تأثیرات و فواید آنها پرداخت و افزود: با توجه به تحولات جامعه و پرسشگری جوانان، طبیعی است که دانشگاه‌ها وظیفه دارند در مورد این آیین‌ها تحقیق کنند و آنها را اصلاح نمایند. 
همچنین دکتر رحیمی، عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه به بیان سخنانی درباره ادبیات آیینی پرداخت و گفت: حضرت امام حسین(ع) سخنانی بسیار درخشان دارند و به قول آقای سیدعلی موسوی گرمارودی امام حسین(ع) تاریخ را به دو نیمه تقسیم کرد. وی به حدیثی از امام حسین(ع) اشاره کرد که "مَوْتٌ فی عِزٍّ خَیْرٌ مِنْ حَیاةٍ فی ذُلٍّ اَلْمَوْتُ اَوْلى مِنْ رُکُوبِ الْعارِ وَالْعارُ اَوْلى مِنْ دُخُولِ النّارِ" یا ننگ یا آزادی؛ حرکت و قیام امام حسین(ع) حرکتی در جهت آزادی بود.
 ایشان در بحث ادبیات آیینی، به معانی این واژه از جمله آداب و رسوم، آیین‌هایی که بر اساس قوانین است و بخشی از آنان مسلک دین و اعتقاد است پرداخت و همچنین بیان کرد: ادبیات آیینی گستره وسیعی دارد و مربوط به کل جهان می‌باشد.
وی گفت: در نشریه ادبیات آیینی پهنه گسترده‌ای از جمله آنچه که به نام آداب و روسوم و تشریفات رسمی و غیررسمی نامیده می‌شود مورد بررسی توسط اساتید قرار می‌گیرد. بخش عمده‌ای از ادبیات فارسی را ادبیات آیینی تشکیل می‌دهد و جا دارد بصورت علمی این مسأله مورد بازبینی قرار گیرد.
وی عنوان کرد: ابن حسام خوسفی یکی از شعرای آیینی است که با گستره وسیعی ادبیات آیینی را منتشر کرده است و دانشگاه بیرجند می‌تواند قطب ادبیات آیینی کشور شود و می توانیم هسته علمی ادبیات آیینی را در دانشگاه راه اندازی نماییم.
رونمایی از نشریۀ علمی پژوهشنامة فرهنگ و ادبیات آیینی دانشگاه بیرجند
همزمان با برگزاری مراسم بزرگداشت روز شعر و ادبیات آیینی و محتشم کاشانی از نشریۀ علمی پژوهشنامة فرهنگ و ادبیات آیینی دانشگاه بیرجند نیز رونمایی شد. پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی که به همت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند و همکاری انجمن علمی استادان زبان و ادبیات فارسی کشور، به شکل دوفصلنامه منتشر می شود، در تاریخ 1399/4/30 از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته و از ابتدای سال ۱۴۰۰ پذیرای مقالاتی است که در آن، پژوهشگران، جنبة فرهنگی و آیینی ادبیات را از جمله: فرهنگ و آیین ­های دینی، مذهبی و مسلکی، مردمی و اجتماعی، درباری، آیین­ های مربوط به حرفه ­ها و مراسم ( جشن­ ها، بزم­ ها، رزم­ ها، سوگ‌ها و...)، فرهنگ و آیین ملل و اقوام و... بررسی کرده اند. شماره اول و دوم این مجله در سال ۱۴۰۱ به شکل دیجیتال منتشر شد و نسخ چاپی آن در ۲۸ تیر ۱۴۰۲ به مناسبت روز بزرگداشت شعر و ادبیات آیینی، با همکاری و حمایت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه بیرجند رونمایی شد. شایان ذکر است این مجله در فرایند ارزیابی شورای نشریات وزارت علوم قرار گرفته و شماره سوم آن نیز به زودی منتشر خواهد شد.